Nowoczesne technologie w służbie osobom niewidomym - Paweł Orabczuk

Problemy środowiska niewidomych i słabowidzących nie są nowe. Mają wiele opracowań, ale gwałtowny rozwój nowoczesnych technologii przyczynił się do zwiększenia możliwości wspomagania tych osób. Temat ten wydaje się także szczególnie interesujący i ważny ze społecznego punktu widzenia, ponieważ po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej wiele się zmienia zarówno w środowisku niepełnosprawnych, jak i w podejściu pełnosprawnej części społeczeństwa do problemów i potrzeb tej grupy ludzi.

Wiadomo, że niepełnosprawni postrzegani są przez pryzmat stereotypów, starają się z nimi walczyć, lecz jest to bardzo trudne, ponieważ pełnosprawni ludzie zwykle obawiają się kontaktów z nimi. Aby to zmienić, niewidomym potrzebny jest stały kontakt ze środowiskiem osób pełnosprawnych, obcowanie z nimi i udowadnianie, że są wartościowymi ludźmi, partnerami we wspólnych działaniach, nie zaś tylko godnymi litości i wsparcia.

Nowoczesne technologie wychodzą naprzeciw osobom niewidomym, które coraz częściej korzystają z udogodnień technicznych. W artykule tym skoncentruję się na:

– rodzajach użytkowanego sprzętu i oprogramowaniu,

– korzystaniu z najnowszych osiągnięć.

Pisząc o sprzęcie i oprogramowaniu, którego obecnie używają ludzie z problemami wzroku, chciałbym przyjąć pewne kryterium podziału omawianego sprzętu, z tym, że nie da się jednoznacznie podzielić urządzeń elektronicznych na te, których używamy w domu, w pracy, na uczelni czy w podróży. Przykładem może być smartfon. Postaram się więc uporządkować to w ten sposób, w jaki używam tego sprzętu ja, a także większość osób z dysfunkcją wzroku, które korzystają z najnowszych zdobyczy techniki na co dzień.

Pierwszą grupą urządzeń, jaką chciałbym omówić, są komputery, które dla znawców mogą być tematem rzeką. Jest to sprzęt, który osobom niewidomym w praktyce otworzył okno na świat.

Jak wiemy, komputera można używać do wielu czynności: do pracy, rozrywki, edukacji, pozyskiwania informacji, czytania książek, prasy, do rozwijania swoich pasji itp.

Komputer jest urządzeniem tak powszechnym, że właściwie każdy, albo prawie każdy, posiada go w swoim gospodarstwie domowym. Jednak, by osoba niewidoma mogła z niego efektywnie korzystać, należy go odpowiednio przystosować. Rozumiem przez to zainstalowanie odpowiedniego oprogramowania do odczytu ekranu.

Na rynku istnieją trzy najbardziej popularne tzw. screen readery.

• § Window-Eyes
• § JAWS
• § NVDA

Pierwsze dwa rozwiązania są rozwiązaniami płatnymi, trzecie z nich jest rozwiązaniem bezpłatnym, jednak należy wspomnieć, że program NVDA można dobrowolnie wspierać finansowo przez ustalone przez siebie dowolne kwoty.

Każdy z tych programów udźwiękowia nam system operacyjny Windows. Każdy daje podobne możliwości, czasami różnią się one jedynie formą. Poniżej w kilku zdaniach chciałbym scharakteryzować każdy z powyższych rozwiązań.

Window-Eyes

Program jest płatny, ale są dwa warianty zakupu tego oprogramowania. Jeżeli użytkownik posiada pakiet biurowy MS Office 10 albo wyższą wersję, to ma możliwość zainstalowania na swoim systemie programu Window-Eyes bez ponoszenia żadnych dodatkowych kosztów. Należy jednak pamiętać, iż ta wersja czytnika ekranu jest wersją podstawową, czyli taką, która zawiera podstawowe funkcje i dodatki, podstawowy syntezator mowy. Jeżeli, na przykład, chcemy mieć lepszą jakość mowy, syntezę możemy opcjonalnie dokupić.

Drugim wariantem używania Window-Eyes jest możliwość zakupienia go osobno. Mamy wówczas pełną funkcjonalność oprogramowania, lepszej jakości syntezę, właściwie wszystkie dodatki są wliczone w koszt zakupionego programu. Istotne jest, że mamy w tym wypadku zapewnioną pomoc techniczną polskiego dystrybutora. Tak więc, kiedy coś nie działa tak jak powinno, jest możliwość skontaktowania się z polskim dystrybutorem, który pomoże nam w rozwiązaniu problemu. W wersji dołączanej do pakietu Office takiej możliwości nie ma. Trzeba jednak nadmienić, że istnieje wiele list dyskusyjnych, gdzie można uzyskać różne informacje, porady użytkowników i inną pomoc.

JAWS

Kolejnym rozwiązaniem jest bardzo popularny wśród użytkowników komputerów osobistych program JAWS. Podobnie jak Window-Eyes jest on programem płatnym, tyle, że istnieje tylko jedna wersja tego screen readera, wszystko jedno, czy kupujemy bezpośrednio u producenta czy u polskiego dystrybutora. Podobnie jak Window-Eyes kompleksowo udźwiękawia on system operacyjny i programy na nim zainstalowane.

NVDA

Trzecim rozwiązaniem jest program NVDA, który ostatnio zdobywa największą liczbę zwolenników. Dzieje się tak dlatego, że jest to rozwiązanie całkowicie darmowe, a z drugiej strony funkcjonalnością praktycznie nie odbiega od dwóch omówionych już programów. NVDA posiada wiele opcjonalnych dodatków, które w miarę własnego zapotrzebowania można doinstalować. Część z nich to dodatki darmowe, część dodatki płatne.

Istotną cechą tego programu jest to, iż można tworzyć przenośną kopię programu. Co to oznacza? Mając kopię na przenośnej pamięci, jesteśmy wstanie używać jej na każdym komputerze z systemem Windows, bez potrzeby instalowania oprogramowania. Jak już pisałem rozwiązanie to zdobywa coraz większą liczbę zwolenników.

Mówiąc o dostosowaniu komputera do potrzeb osób niewidomych i słabowidzących, należy wspomnieć, że istnieje także duży wybór programów powiększających, które są bardzo przydatne przy korzystaniu z komputera przez osoby z ograniczonym widzeniem. Do takich należą m.in. Magic, Zoomtext, Supernova. Osoby posiadające resztki wzroku mogą jeszcze skorzystać z dostępnej w systemie MS Windows lupy, która także może powiększać obraz na ekranie komputera.

Mając zainstalowany program do odczytu ekranu, tudzież program powiększający na komputerze z systemem Windows, osoby niewidome i słabowidzące mogą używać tego sprzętu w podobny sposób, jak to robią osoby nie mające problemów ze wzrokiem. Używanie pakietów biurowych, arkuszy kalkulacyjnych, przeglądarek internetowych nie stanowi już większego problemu. Instalując odpowiednie oprogramowanie Reverse Phone Lookup , komputer może zacząć spełniać funkcje domowego centrum rozrywki, miejsca pracy itd.

Pisząc o komputerach przenośnych, warto wiedzieć, że nie tylko jesteśmy skazani na system operacyjny Windows. Dostępne są także udźwiękowione wersje Linuxa. Interesującym rozwiązaniem jest także zakup komputerów firmy Apple, które mają już w sobie zaimplementowane oprogramowanie mówiące i powiększające. Są one w podobnym stopniu funkcjonalne, a czasami nawet wygodniejsze, gdyż nie musimy się troszczyć o instalowanie dodatkowych aplikacji, które będą nam komputer udźwiękawiać. Nie będę przesądzał, które z opisanych rozwiązań jest lepsze, gdyż jest to kwestia gustu i tego, co komu indywidualnie jest potrzebne. Im dłużej używa się różnych rozwiązań, tym pewniej można zdecydować, które są dla nas lepsze, bardziej odpowiednie.

Paweł Orabczuk, doradca zawodowy, tyflopedagog

Błąd: Nie znaleziono pliku licznika!Szukano w Link do folderu liczników

Artykuł publikowany w ramach projektu „TYFLOSERWIS 2016 - INTERNETOWY SERWIS INFORMACYJNO-PORADNICZY", dofinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Dodano: 27-08-2016 17:21:34