Konferencja w Akademii Pedagogiki Specjalnej - Izabela Galicka

W Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie odbyła się 14 października 2016 r. konferencja naukowa pt. „Osoba z niepełnosprawnością wzroku wobec zmieniającej się przestrzeni społeczno-kulturowej i edukacyjno-rehabilitacyjnej”. Była to I Ogólnopolska Konferencja Naukowa inicjująca cykl: „Tyflopedagogika – teoria i praktyka”.

Honorowy patronat nad imprezą objął Rektor APS, Henryk Kwiatkowski, on też dokonał uroczystego otwarcia. Określono miejsce tyflopedagogiki jako dyscypliny niezmiernie ważnej w dobie społeczeństwa informacyjnego, ale też podkreślono interdyscyplinarność konferencji z racji przenikania się tyflopedagogiki z innymi dziedzinami nauk, np. z technologiami informatycznymi.

Odbyły się dwie sesje plenarne, w trakcie których wysłuchaliśmy dziewięciu wykładów naukowców z APS i z innych uczelni w Polsce.

Jako pierwszy wystąpił profesor Grzegorz Szumski (APS) z wykładem pt. „Perspektywy edukacji włączającej”. Wyszedł on z założenia, iż edukacja inkluzyjna jest sama z siebie pojęciem utopijnym i niezmiernie trudno jest ją wdrożyć. Trudno jest nie wyodrębniać dzieci z dysfunkcjami wzroku, trzeba dawać wsparcie także nauczycielom. Jeżeli taki model się udaje, to jest to zasługa instytucji, ale obecnie, zwłaszcza na Zachodzie Europy edukacja włączająca przechodzi kryzys i nie do końca się sprawdza. Właśnie tam jako alternatywę coraz częściej sugeruje się powrót do kształcenia specjalnego, zwłaszcza na wczesnych etapach edukacji dziecka. Profesor Szumski podkreślił też istotną rolę przywództwa dyrektora szkoły i specjalnego przygotowania nauczycieli do pracy z dziećmi z dysfunkcją wzroku.

Jako druga wystąpiła profesor Jadwiga Kuczyńska-Kwapisz (UKSW). Tematem jej wykładu było: „Życie osób niewidomych w zmieniającej się Polsce”. Pani profesor wyliczyła prace doktorskie napisane na APS poświęcone osobom z upośledzeniem wzroku. Zwróciła też uwagę na konieczność ściślejszej współpracy naukowców z osobami niewidomymi, aby realizować rozwiązania faktycznie ułatwiające życie niewidomym, np. przez likwidowanie barier architektonicznych. Ludzie widzący, jej zdaniem, przeceniają wagę wzroku. W potocznej opinii ślepota to najbardziej deprecjonujące kalectwo, a tak naprawdę świat osoby niewidomej jest bogaty w różnorodne bodźce; brak wzroku nie marginalizuje, a wprost przeciwnie, wyzwala niesłychane zasoby energii życiowej. Pani profesor stwierdziła też, że w zmieniającej się szybko rzeczywistości uczniowie o wiele lepiej niż ich nauczyciele radzą sobie z nowinkami technologicznymi, ułatwiającymi codzienną egzystencję.

Z kolei tematem wykładu profesor Zofii Palak (UMCS) były „Współczesne tendencje w edukacji osób z niepełnosprawnością wzroku”. Pani profesor wymieniła tu integrację, inkluzję, demokratyzację i humanizację życia społecznego. Trzema filarami prawdziwej integracji powinny być: społeczna integracja, społeczne wsparcie i normalizacja. Od czasu naszego wejścia do UE standardy i akty prawne się zmieniają na korzyść osób niepełnosprawnych, zmniejsza się liczba szkół specjalnych, ale za to zwiększa się ilość klas integracyjnych i rozszerza się rola szkolnictwa włączającego. Uczy się w nim około 90 procent spośród dzieci słabowidzących. Pojawili się też w szkołach nauczyciele wspomagający. W 2014 roku było 60 tysięcy dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ze względu na wzrok. Chociaż społeczeństwo polskie staje się coraz bardziej tolerancyjne, to do standardów unijnych zbliżamy się powoli.

Następny wykład był autorstwa profesor Marzenny Zaorskiej (UWM) i dotyczył „Tyflopedagogiki wobec wyzwań współczesnej nauki i cywilizacji”. Tyflopedagogika polska ma wielkie doświadczenie i dorobek zarówno w teorii, jak i praktyce. Istnieje potrzeba jej współpracy z innymi naukami, np. filozofią, aby zmieniać mentalność społeczną. Postawy społeczne muszą iść w kierunku rzeczywistej akceptacji osób niepełnosprawnych. Powinno też za tym iść ukierunkowanie na normalne życie. Sukcesem tyflopedagogiki jest fakt, że jest ona nie tylko dziedziną pedagogiki specjalnej, ale stała się też nauką interdyscyplinarną, włączając na przykład nowe technologie. Minusem natomiast jest brak tego przedmiotu na studiach pedagogicznych, co przeszkadza w wykształceniu odpowiedniej liczby nauczycieli rozumiejących autentyczne potrzeby dzieci dysfunkcyjnych.

Następnie profesor Bogusław Marek (KUL) przedstawił bogato ilustrowany slajdami wykład – „Wspomnienie z Azji”. Pracował tam z niewidomymi dziećmi, ucząc ich nie tylko języka angielskiego. Sprowadził im maszyny brajlowskie, a także sprawił, że po raz pierwszy dzieci te miały możliwość kontaktu z literaturą. Tłumaczył im też otaczający świat, uczył rysunku orientacji przestrzennej za pomocą kija. Wykład pana profesora został nagrodzony gromkimi brawami.

W drugiej części sesji plenarnej wysłuchaliśmy czterech referatów. Rozpoczęła profesor Bernadeta Szczupał (APS) prelekcją „Uwarunkowania na rynku pracy niewidomych”. Według niej obecność niewidomych na rynku pracy w największej mierze determinuje stopień ich wykształcenia i zrehabilitowania. Czynniki determinujące są jednak i w samym człowieku, i w środowisku. Praca to nie tylko źródło zarobkowania, ale też satysfakcji i poczucia sensu. Kurczy się obecnie rynek pracy chronionej, ale też powstają nowe możliwości, jak telepraca. Ważne jest, by osoba niewidoma po okresie edukacji mogła znaleźć pracę i nie czuła się na marginesie życia społecznego. Ważne jest także, aby praca dla niewidomych miała charakter ciągły, a nie kończyła się wraz z realizacją pojedynczych projektów.

Następnie profesor Mariola Wolan-Nowakowska (APS) zastanawiała się, „Czy praca kształtuje jakość życia?”. Jej zdaniem pełni ona szczególne funkcje, zwłaszcza dla osób z niepełnosprawnościami. Pani profesor podzieliła aktywność ludzką na trzy rodzaje: zabawę, naukę i pracę. Praca jest na pewno stymulatorem rozwoju człowieka. Dla osób niewidomych istotne jest wsparcie i pośrednictwo pracy. Musi się ono łączyć z indywidualizacją pomocy. Praca musi także realnie aktywizować niewidomego. Ważna jest też edukacja i wsparcie pracodawców, aby nie obawiali się zatrudniać osoby niewidomej. Najistotniejsza jest jednak korzyść psychologiczna – pracując, osoba niepełnosprawna rozwija koncepcję samej siebie poza niepełnosprawnością. Praca nadaje strukturę życiu, jest wskaźnikiem relacji społecznych, kształtuje niezależność materialną i osobistą.

Z kolei profesor Ewa Skrzetuska (SGGW) wygłosiła wykład „Samodzielność i zainteresowania – ich znaczenie dla integracji”. Przedstawiła ona wyniki własnych badań nad czasem wolnym niepełnosprawnych wzrokowo gimnazjalistów i licealistów. Dzieci i młodzież z dysfunkcjami wzroku są dość bierne, wykazują małe uczestnictwo w życiu towarzyskim, główna sfera ich zainteresowań to komputery. Spędzają czas same, rzadko w plenerze czy w turystyce. Te osoby charakteryzują się też mniejszym poczuciem własnej wartości, zwłaszcza dotyczy to dziewcząt.

Jako ostatnia wystąpiła profesor Joanna Konarska (KAAFM) z prezentacją „Przełamywanie uprzedzeń”. Mówiła ona o włoskim projekcie – wystawie „Dialog w ciemności”. Jest to projekt podobny do warszawskiej „Niewidzialnej Wystawy” tylko na większą skalę i goście wystawy chodzą w ciemności z laskami. Pani profesor podkreślała znaczące walory takiego projektu edukacyjnego zwłaszcza dla dzieci.

Prezentowane w czasie konferencji wykłady były bogato ilustrowane. Szkoda jedynie, że tylko profesor Bogusław Marek zadał sobie trud, by wprowadzić powiększoną czcionkę. Wykłady miały różny stopień szczegółowości, od konkretnych zagadnień do prób całościowej syntezy. Wiele problemów tyflopedagogicznych zostało na nowo naświetlonych zarówno w teorii, jak i w praktyce.

Po południu odbyły się równoległe obrady naukowców w poszczególnych sekcjach. Sekcję I pt. „Niepełnosprawność wzroku – wybrane aspekty edukacyjne i rehabilitacyjne” poprowadziły profesor Ewa Skrzetuska i doktor Kornelia Czerwińska. Sekcja II pt. „Niepełnosprawność wzroku – innowacje i technologie” była prowadzona przez profesora Bogusława Marka i doktor Małgorzatę Paplińską. Sekcji III pt. „Niepełnosprawność wzroku – wybrane aspekty kulturalne i społeczne” przewodniczyły profesor Zofia Palak i doktor Antonina Adamowicz-Hummel. Przewodniczącymi Sekcji IV pt. „Niepełnosprawność wzroku – wybrane aspekty rehabilitacyjne i społeczne” były profesor Jadwiga Kuczyńska- Kwapisz i doktor Małgorzata Walkiewicz-Krutak.

Konferencje takie jak ta, są twórcze i potrzebne. Dają nie tylko możliwość wymiany poglądów naukowcom, ale ze względu na ich otwarty status są inspiracją dla całego środowiska osób niewidomych i słabowidzących.

Izabela Galicka, filolog polski i kulturoznawca, pracownik Fundacji „Trakt”

Błąd: Nie znaleziono pliku licznika!Szukano w Link do folderu liczników

Artykuł publikowany w ramach projektu „TYFLOSERWIS 2016 - INTERNETOWY SERWIS INFORMACYJNO-PORADNICZY", dofinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Dodano: 31-10-2016 16:00:14