Zasady dorabiania do świadczeń rentowych i emerytury. Renta socjalna, część II (sierpień 2015 r.)

Renta socjalna

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. Z 2013 r. poz. 982, z późn. zm.) renta socjalna jest świadczeniem przysługującym osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy, której owa niezdolność powstała przed ukończeniem 18. roku życia albo w czasie nauki w szkole lub szkole wyższej przed ukończeniem 25. roku życia, albo w czasie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osoby pobierające to świadczenie muszą pamiętać, że renty tej nie można łączyć z wieloma świadczeniami. Otóż renta socjalna nie przysługuje osobie uprawnionej do:

• emerytury,
• uposażenia w stanie spoczynku,
• renty z tytułu niezdolności do pracy,
• renty inwalidzkiej lub pobierającej świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych,
• renty strukturalnej,
• zasiłku przedemerytalnego,
• świadczenia przedemerytalnego,
• nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
• świadczeń o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych.

Jeżeli nabędziemy prawo do jednego z wyżej wskazanych świadczeń, to automatycznie tracimy prawo do renty socjalnej. Nie chodzi tu o samo pobieranie, ale sam fakt ustalenia prawa do jednego z wyżej wymienionych świadczeń. I tak na przykład, jeśli osoba pobierająca rentę socjalną zacznie spełniać warunki do otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy i wystąpi o ustalenie prawa do takiego świadczenia, otrzyma decyzję wskazującą, że ma prawo do tejże renty, to automatycznie wygaśnie prawo do renty socjalnej, nawet jeśli renta z tytułu niezdolności do pracy nie będzie jej wypłacana (np. z powodu przekroczenia dopuszczalnych kwot przychodu). W takiej sytuacji, by przywrócić prawo do renty socjalnej, należałoby zrzec się prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Jednocześnie obu tych świadczeń nie da się pobierać.

Jest jedno świadczenie rentowe, które można łączyć z rentą socjalną. Chodzi mianowicie o rentę rodzinną. Rentę socjalną można pobierać jednocześnie z rentą rodzinną. Przepisy przewidują jedynie ograniczenia kwotowe. Otóż w przypadku zbiegu uprawnień do renty socjalnej z uprawnieniem do renty rodzinnej kwota renty socjalnej ulega takiemu obniżeniu, aby łączna kwota obu świadczeń nie przekraczała 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być niższa niż 10 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. A zatem jeśli kwota renty rodzinnej przekracza 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, to renta socjalna nie przysługuje, a uprawniony pobiera jedynie rentę rodzinną.

Prawo do renty socjalnej tracimy także w innym przypadku, o którym warto pamiętać. Otóż renta socjalna nie przysługuje osobie będącej właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej w rozumieniu Kodeksu cywilnego o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 hektarów przeliczeniowych. Osobie będącej współwłaścicielem nieruchomości rolnej nie przysługuje renta socjalna, jeśli udział tej osoby przekracza 5 hektarów przeliczeniowych. W tym miejscu trzeba nadmienić, że posiadacz zależny w rozumieniu Kodeksu cywilnego to np. dzierżawca nieruchomości rolnej. Kupując, dziedzicząc gospodarstwo rolne, trzeba mieć na uwadze, że jeśli nasz udział w nim przekroczy 5 hektarów przeliczeniowych, to także renta socjalna nie będzie już nam przysługiwała. Oczywiście zrzeczenie się, odsprzedanie takiego gospodarstwa lub udziału w nim powoduje, że prawo do renty będzie przywrócone. Także posiadanie mniejszego obszarowo gospodarstwa lub udziału w gospodarstwie nie będzie miało wpływu na prawo do renty socjalnej.

Co w przypadku, kiedy pobierając rentę socjalną, osiągamy jeszcze przychody z innych tytułów? Tu przepisy przewidują pewne ograniczenia. Graniczną kwotą przychodu jest kwota 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego kwartalnie przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jest to kwota niezwykle istotna, gdyż jeśli nasze przychody przekroczą tę kwotę, to rentę trzeba zawiesić, a zatem w miesiącu, w którym kwotę tę przekroczymy, renta musi być zawieszona, a jeśli już została wypłacona, to należy ją zwrócić. Jeśli natomiast przychody nasze nie przekroczą tej kwoty, to rentę możemy bez przeszkód pobierać w pełnej wysokości. A zatem omawiana kwota 70 proc przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia to istotna dla rencistów socjalnych granica. Jeśli zarobimy mniej niż ta kwota, zatrzymujemy zarówno przychody, jak i rentę, jeśli natomiast przekroczymy choć o grosz dopuszczalną sumę, to rentę musimy zawiesić w całości. Nie ma tu możliwości zawieszania częściowego. Stąd niezwykle istotne jest sprawdzanie, jaka jest aktualna graniczna kwota. Informacje na ten temat uzyskamy w oddziałach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a także na stronie: www.zus.pl. Kwoty te są ogłaszane w lutym każdego roku na okres od marca do maja, w maju za okres od czerwca do sierpnia, w sierpniu za okres od września do listopada oraz w listopadzie za okres od grudnia do lutego roku następnego.

W tym miejscu warto też pamiętać, jakie przychody bierzemy pod uwagę obliczając, czy przekroczyliśmy 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Otóż przepisy stanowią, iż bierzemy pod uwagę przychody z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, a zatem przychody, od których opłacamy składki na ubezpieczenie społeczne. Chodzi tu o przychody z tytułu:

a) zatrudnienia, czyli pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, pracy wykonywanej na podstawie umów cywilnoprawnych (zlecenia, umowy agencyjnej i innych umów, do których stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, umów o dzieło zawartych z pracodawcą lub z innym podmiotem, ale świadczonych na rzecz pracodawcy),

b) czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby,

c) pełnionej w Polsce służby:

• w Policji (Milicji Obywatelskiej),
• w Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służbie Wywiadu Wojskowego oraz Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (w organach bezpieczeństwa publicznego),
• w Straży Granicznej,
• w Służbie Więziennej,
• w Państwowej Straży Pożarnej,
• w Służbie Celnej,
• w Biurze Ochrony Rządu,

d) innej pracy zarobkowej,

e) prowadzenia działalności pozarolniczej (w tym przypadku bierze się pod uwagę przychód stanowiący zadeklarowaną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, nie niższą jednak niż kwotę 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia lub 30 proc. minimalnego wynagrodzenia),

f) wykonywania pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych.

Ponadto doliczamy także pobrane kwoty:

a) zasiłku chorobowego,

b) zasiłku macierzyńskiego,

c) zasiłku opiekuńczego,

d) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy,

e) świadczenia rehabilitacyjnego,

f) świadczenia wyrównawczego,

g) zasiłku wyrównawczego,

h) dodatku wyrównawczego.

To jednak nie wszystko, obliczając, czy przekroczyliśmy graniczną dopuszczalną kwotę przychodu, musimy uwzględnić także inne przychody. Chodzi tu o przychody podlegające obowiązkowi opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. A zatem wszelkie przychody, od których opłacony musi zostać podatek dochodowy od osób fizycznych, także musimy dodać do przychodu osiągniętego w danym miesiącu (chodzi tu przykładowo o przychody z umowy o dzieło – zawartej z podmiotem innym niż pracodawca) lub umowę zlecenia wykonywaną przez ucznia szkoły ponadpodstawowej lub studenta, który nie ukończył 26. roku życia (czyli o umowy, od których nie trzeba było odprowadzać składek na ubezpieczenie społeczne).
Podobnie doliczyć też należy przychody z honorariów z działalności twórczej lub artystycznej, choć nie musimy od nich odprowadzić składek na ubezpieczenie społeczne. Uwzględnić też musimy przychody osiągnięte z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, opodatkowanych na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Chodzi tu np. o przychody osiągane przez nas z tytułu wynajmowania własnego lokalu (od przychodu osiąganego z tytułu takiego najmu należy opłacić zryczałtowany podatek dochodowy, a zatem ten przychód także uwzględniamy przy sprawdzaniu, czy mamy prawo do renty socjalnej w danym miesiącu).

Na koniec należy pamiętać, iż prawo do renty socjalnej ulega zawieszeniu również w razie osiągania przychodu za granicą z tytułów wymienionych powyżej. Przy ustalaniu równowartości w polskich złotych kwoty przychodu wyrażonej w walucie obcej zastosowanie ma średni kurs złotego do waluty obcej, ogłoszony przez Narodowy Bank Polski, z ostatniego dnia roboczego miesiąca, w którym przychód został osiągnięty.

Pamiętajmy przy tym, że przychód uważa się za osiągnięty w miesiącu (roku), w którym został wypłacony lub przedstawiony do wypłaty. Oznacza to, że przychód doliczamy do przychodów z miesiąca, w którym go otrzymaliśmy, a nie w miesiącu, w którym go wypracowaliśmy (nie dotyczy to sytuacji, kiedy przychód został nam wypłacony z tytułu pracy świadczonej, zanim zostało ustalone prawo do renty).

Uwaga!

Należy zapamiętać, iż rentę socjalną rozliczamy miesięcznie, co oznacza, iż bierzemy pod uwagę przychody z każdego miesiąca i za każdy miesiąc, w którym zostanie przekroczona dopuszczalna kwota graniczna, renta musi zostać zawieszona. Nie ma tu możliwości rozliczenia rocznego.
Co istotne, to na renciście socjalnym ciąży obowiązek poinformowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, że w konkretnym miesiącu (lub przez dłuższy czas) będzie osiągał przychód powodujący zawieszenie renty.

Trzeba też pamiętać o tym, że jeśli w kolejnym miesiącu przychód jest niższy niż graniczna kwota przychodu, to renta ponownie będzie wypłacana. Podobnie jeśli zawiesimy rentę na czas dłuższy, ponieważ przez dłuższy czas będziemy osiągać przychody uniemożliwiające pobieranie renty, to w momencie utraty tego źródła przychodu zgłaszamy to do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i renta będzie odwieszona i ponownie wypłacana.

Dominika Buchalska, adwokat

Błąd: Nie znaleziono pliku licznika!Szukano w Link do folderu liczników

Artykuł publikowany w ramach projektu TYFLOSERWIS - INTERNETOWY SERWIS INFORMACYJNO-PORADNICZY dofinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Dodano: 30-11-2015 10:24:44