Asystent osobisty coraz mniej mglisty - Krzysztof Wiśniewski

Z chwilą wejścia w życie ustawy o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych rozgorzała dyskusja, czy środki uzyskane z daniny solidarnościowej rzeczywiście przyczynią się do poprawy życia osób z niepełnosprawnościami. Ustawą powołano fundusz solidarnościowy w celu wsparcia społecznego, zawodowego, zdrowotnego i finansowego osób z niepełnosprawnościami. Od drugiej połowy ubiegłego roku resort rodziny uruchamia kolejne programy wspierające te osoby. Poniżej przedstawiam najważniejsze założenia programu „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej”, który został uruchomiony w październiku minionego roku.

 

Jego pierwsza edycja, która realizowana jest w latach 2019-2020, została skierowana do samorządów szczebla gminnego i powiatowego. W przypadku samorządów wnioski były przyjmowane do końca minionego roku. Z kolei w czerwcu tego roku uruchomiono edycję niniejszego programu skierowaną do organizacji pozarządowych. Będzie ona realizowana w latach 2020-2021. Resort rodziny do końca sierpnia przyjmował oferty od podmiotów trzeciego sektora.

Dzięki omawianemu programowi beneficjenci z niepełnosprawnościami mogą liczyć na wsparcie w wykonywaniu codziennych czynności oraz na pomoc w funkcjonowaniu w życiu społecznym.

 

Postulat z długą brodą

Wprowadzenia rozwiązań, które zapewniłoby osobom z niepełnosprawnościami prawo do skorzystania z asystenta osobistego od wielu lat domaga się szereg organizacji pozarządowych. Warto w tym miejscu wspomnieć o badaniach prowadzonych przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. PFRON przeprowadził Badanie dotyczące potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Z finalnego raportu wynika, iż wsparcie asystenta osobistego uznano za warunek niezbędny do włączenia osób niepełnosprawnych w życie społeczności lokalnej. Spośród wszystkich ankietowanych zaledwie 7 procent przyznało, że korzysta z pomocy asystenta, a 10 procent odpowiedziało, że kiedykolwiek skorzystało z takiej formy pomocy. Ogromna większość badanych przyznaje, że chętnie skorzystałaby z asystenta osobistego.

Mając na uwadze, iż wsparcie asystenckie oferowane było wyłącznie przez nieliczne samorządy oraz organizacje pozarządowe, przytoczone wyniki badań nie powinny dziwić. Brak centralnego programu oraz mechanizmu finansowania asystencji osobistej mają istotny wpływ na przytoczone wyniki badań.

 

Cele programu

Program „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” w wersji przeznaczonej dla samorządów skierowany jest do osób niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Jego głównym celem jest wprowadzenie usługi asystenta jako formy ogólnodostępnego wsparcia dla osób niepełnosprawnych, na przykład przy wykonywaniu codziennych czynności życiowych czy podejmowaniu aktywności społecznej.

Równie ważnym celem programu jest przeciwdziałanie dyskryminacji i wykluczeniu społecznemu osób z niepełnosprawnościami poprzez umożliwienie im uczestnictwa w wydarzeniach społecznych, kulturalnych czy sportowych.

Do zadań asystenta należeć będą między innymi pomoc w wyjściu, powrocie oraz w dojazdach, na przykład na rehabilitację i zajęcia terapeutyczne lub do ośrodków kultury, pomoc w zakupach i w załatwieniu spraw urzędowych. Usługa asystenta osobistego ma być realizowana przez 7 dni w tygodniu w godzinach od 7:00 do 22:00. W uzasadnionych sytuacjach godziny wykonywania usług asystenckich będą mogły zostać zmienione.

 

Adresaci programu

Jak już wspomniałem, adresatami programu są pełnoletnie osoby niepełnosprawne posiadające orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie równoważne do wyżej wymienionych takie jak: orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy albo orzeczenie o zaliczeniu do I lub II grupy inwalidzkiej.

W wersji programu skierowanej do samorządów limit godzin usług asystenta przypadających na jedną osobę niepełnosprawną wynosi nie więcej niż 30 godzin miesięcznie. Beneficjent nie ponosi żadnych kosztów związanych z usługami asystenta.

W czasie korzystania z omawianego programu osoba niepełnosprawna nie może korzystać z usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych, o których mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej, a także z usług, o których mowa w Programach Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej takich jak „Opieka wytchnieniowa” oraz „Usługi opiekuńcze dla osób niepełnosprawnych”.

 

Kto może być asystentem osobistym

Osoba niepełnosprawna może samodzielnie wybrać swojego asystenta. Jednocześnie program określa, kto może takie usługi wykonywać. Mogą to być osoby:

– posiadające dyplom potwierdzający uzyskanie kwalifikacji w zawodzie asystent osoby niepełnosprawnej,

– z wykształceniem przynajmniej średnim, mające co najmniej roczne udokumentowane doświadczenie w udzielaniu bezpośredniej pomocy osobom niepełnosprawnym.

 

Jak uzyskać asystenta osobistego

Osoba, która chce zostać uczestnikiem programu lub jej opiekun prawny, powinna złożyć następujące dokumenty:

1. Wypełnioną i podpisaną Kartę zgłoszenia uczestnika do programu „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej”, która powinna zawierać:

• imię i nazwisko,

• datę urodzenia,

• adres zamieszkania,

• dane kontaktowe (telefon, e-mail), ewentualnie dane osoby upoważnionej do kontaktu,

• informacje na temat ograniczeń osoby niepełnosprawnej w zakresie komunikowania się lub poruszania.

Karta może być dostarczona osobiście, przesłana elektronicznie lub pocztą tradycyjną. Ponadto powinna być aktualizowana za każdym razem, kiedy dochodzi do zmian zawartych w niej danych. Kolejne zgłoszenia mogą być przyjmowane na piśmie, osobiście, telefonicznie lub e-mailem.

2. Kserokopię aktualnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub orzeczenia równoważnego oraz klauzulę informacyjną jednostki, która na terenie gminy lub powiatu realizuje program „Asystent osobisty”, wraz z oświadczeniem o zapoznaniu się z jej treścią.

 

Asystent osobisty od organizacji pozarządowej

W wersji programu przeznaczonej dla organizacji pozarządowych z usług asystenta osobistego oprócz już wymienionych podmiotów będą mogły skorzystać dzieci, które nie ukończyły szesnastego roku życia i posiadają orzeczenie o niepełnosprawności.

Zgodnie z założeniami edycji 2020-2021 realizatorem programu będą organizacje pozarządowe posiadające statutowy zapis o prowadzeniu działań na rzecz osób niepełnosprawnych oraz prowadzącym działalność na rzecz tych osób (przez okres co najmniej 3 lat przed dniem złożenia oferty). Usługi asystenta mogą być realizowane przez całą dobę, 7 dni w tygodniu. Limit godzin wsparcia przypadających na jednego uczestnika programu wynosi nie więcej niż 60 godzin miesięcznie, zatem dwa razy więcej niż w edycji skierowanej do samorządów.

 

Źródła finansowania programu

Jak już wspomniałem, źródłem finansowania programu są środki z Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych. Na realizację programu w roku 2019 Ministerstwo Rodziny przeznaczyło kwotę 30 milionów złotych, zaś w roku bieżącym – 50 milionów złotych. Z kolei na realizację edycji programu skierowaną do organizacji pozarządowych przeznaczono kwotę w wysokości 80 milionów złotych w każdym roku jego trwania.

Środki pokrywać będą koszty wynagrodzenia asystentów, zakupów biletów komunikacji publicznej dla asystentów oraz koszty ubezpieczeń od odpowiedzialności cywilnej lub od następstw nieszczęśliwych wypadków asystentów.

Środki z Funduszu Solidarnościowego na realizację wspomnianego programu mogą uzyskać jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego i powiatowego oraz organizacje pozarządowe. W ramach programu wsparcie finansowe może wynieść do kwoty 100 procent kosztów realizacji usług asystenta. Zatem może zdarzyć się tak, że podmiot chcący realizować program będzie musiał wnieść własny wkład finansowy na jego realizację. Resort rodziny zachęca samorządy oraz organizacje trzeciego sektora do składania wniosków. W związku z tym, że program dopiero się rozkręca, również osoby z niepełnosprawnościami oraz ich otoczenie powinny mobilizować swoje samorządy do aplikowania o środki na uruchomienie usług asystenckich.

Niestety, wiele gmin do tej pory nie składało wniosków o fundusze przeznaczone na ten cel. Efektem tego jest brak możliwości skorzystania z usług asystenta osobistego przez wielu potrzebujących. Taka sytuacja dotyczy niemal każdego nowego programu wsparcia. Nie inaczej było w pierwszych latach funkcjonowania programu „Aktywny samorząd”. Dzisiaj na palcach jednej ręki można policzyć powiaty, które nie realizują tego programu. Mam nadzieję, że wśród Szanownych Czytelników są osoby, które skorzystały z asystenta osobistego. Zachęcam do dzielenia się swoimi spostrzeżeniami oraz zgłaszanie uwag i propozycji rozwiązań do Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych.

Krzysztof Wiśniewski

Błąd: Nie znaleziono pliku licznika!Szukano w Link do folderu liczników

Artykuł publikowany w ramach projektu „TYFLOSERWIS 2018–2021 INTERNETOWY SERWIS INFORMACYJNO-PORADNICZY", dofinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Dodano: 22-09-2020 13:44:17