Zasady dorabiania do świadczeń rentowych i emerytury. Renta z tytułu niezdolności do pracy, część III (sierpień 2015 r.)

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Jest to świadczenie przysługujące na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Z 2015 r. poz. 748). Renta ta przysługuje osobie, która stała się niezdolna do pracy w okresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu (lub nie później niż 18 miesięcy od jego zakończenia), czyli najczęściej już w okresie aktywności zawodowej oraz ma wymagany okres składkowy i nie składkowy (którego wymiar zależy od wieku ubezpieczonego).

Generalnie renty tej nie można łączyć z innymi świadczeniami emerytalnymi i rentowymi. W razie zbiegu renty z tytułu niezdolności do pracy z np. rentą rodzinną, emeryturą należy wybrać jedno z tych świadczeń. Jak już była przy rencie socjalnej w razie zbiegu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z rentą socjalną renta socjalna nie będzie przysługiwała.

Także w przypadku renty z tytułu niezdolności do pracy nie możemy zarabiać bez ograniczeń i jednocześnie pobierać tego świadczenia. Przepisy w odniesieniu do tej renty są jednak nieco łagodniejsze niż przy rencie socjalnej i to w dwóch aspektach, jeśli chodzi o wysokość przychodu, którego przekroczenie powoduje obowiązek zawieszenia renty, jak i jeżeli bierzemy pod uwagę rodzaje przychodów, które uwzględnić należy przy obliczaniu wysokości osiągniętego przez rencistę przychodu.
Przepisy przewidują dwie graniczne kwoty przychodu: 70 proc. oraz 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Dopiero przekroczenie przychodu w wysokości 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia powoduje, iż musimy zawiesić rentę w całości. Jeżeli natomiast nasz przychód przekroczy 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to rentę zawieszamy częściowo o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o wyznaczoną przez przepisy kwotę maksymalnego zmniejszenia. Kwota maksymalnego zmniejszenia jest ściśle określona i corocznie ogłaszana przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Co istotne, trzeba w tym miejscu zauważyć, że zasadą jest, iż przy rencie z tytułu niezdolności do pracy obowiązuje rozliczenie roczne. A zatem sumujemy nasze przychody z całego roku i sprawdzamy, czy w skali roku przekroczyły one graniczne kwoty przychodu. Jeśli przekroczyliśmy 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to musimy zwrócić część renty, jeśli przekroczyliśmy 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to rentę zwracamy w całości.

Może jednak zdarzyć się tak, że na przestrzeni roku nasze przychody były rozłożone bardzo nierównomiernie, w jednym czy dwóch miesiącach osiągnęliśmy znaczne przychody, a przez pozostałą część roku przychód był minimalny lub nie było go wcale. W takiej sytuacji rencista może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o miesięczne rozliczenie przychodu i sprawdzenie, w jakich miesiącach przekroczył dopuszczalne graniczne kwoty przychodu. W takiej sytuacji renta może być zmniejszona lub zawieszona wyłącznie za miesiące, w których nastąpiło przekroczenie, za pozostałe renta będzie przysługiwała w pełnej wysokości. Jeśli rencista występuje o miesięczne rozliczenie renty, powinien dostarczyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informację o przychodach osiąganych w poszczególnych miesiącach.

Zauważyć w tym miejscu należy, że w sytuacji, gdy rencista przekroczy nieznacznie graniczną kwotę przychodu w wysokości 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i wysokość renty, jaką powinien w tej sytuacji zwrócić jest znacznie wyższa niż kwota przekroczenia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zaproponować przekazanie kwoty przekroczenia na fundusz ubezpieczeń społecznych. Taka wpłata jest dobrowolna, rencista musi rozważyć, czy korzystniej jest zwrócić nienależnie pobrane świadczenie rentowe, czy wpłacić dobrowolnie uzyskaną przez siebie nadwyżkę przychodów ponad 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia na fundusz ubezpieczeń społecznych. Taka wpłata skutkuje tym, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjmuje, iż rencista nie przekroczył wyższej granicznej dopuszczalnej kwoty przychodu i renta pobrana przez niego nie musi być zwracana jako świadczenie nienależne. Pamiętać należy, że dokonując dobrowolnej wpłaty na fundusz ubezpieczeń społecznych, pomniejszamy swój przychód jedynie wobec ZUS-u, kwota ta nadal w świetle przepisów podatkowych jest naszym przychodem i płacimy od niej podatek dochodowy. A zatem po wpłaceniu sumy przekroczenia na fundusz ubezpieczeń społecznych nie możemy o tę kwotę pomniejszyć swojego przychodu wobec urzędu skarbowego.

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza w lutym, maju, sierpniu i listopadzie graniczne dopuszczalne kwoty przychodu, pod koniec każdego roku kalendarzowego ogłasza także roczne graniczne kwoty przychodu. O wysokość tych kwot możemy także pytać w informacji telefonicznej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Jeżeli rencista wie, że przez dany okres lub w określonym miesiącu, osiągnie przychód przekraczający graniczną kwotę przychodu, może zawiadomić o tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych i wnieść o zawieszenie lub częściowe zmniejszenie renty za ten okres. Jest to o tyle korzystne, że przychód wypracowany za ten okres nie będzie brany pod uwagę przy rozliczaniu renty za dany rok.

Uwaga!

Podobnie jak w przypadku renty socjalnej przychód uważa się za osiągnięty w miesiącu (roku), w którym został wypłacony lub przedstawiony do wypłaty. Oznacza to, że jeśli wykonaliśmy np. umowę zlecenie w miesiącach od stycznia do marca, a wynagrodzenie zostało nam wypłacone w maju, to osiągnięty przychód jest doliczany do przychodu majowego, a nie do przychodu za miesiące, w których praca była rzeczywiście wykonywana. Istnieją tu pewne wyjątki. Przykładowo nie bierze się pod uwagę przychodu wypracowanego przed dniem ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, bez względu na moment, kiedy przychód ten został wypłacony.
Również w sytuacji, kiedy rencista złożył wniosek o zawieszenie renty za dany okres, wypracowany w tym czasie przychód, nie będzie brany pod uwagę przy rozliczaniu rocznym renty, nawet jeśli przychód z pracy wykonanej w okresie zawieszenia został wypłacony już w czasie, kiedy renta była ponownie wypłacana.

Jak widać, pobierając rentę z tytułu niezdolności do pracy, więcej możemy dorobić i jednocześnie zachować świadczenie niż to ma miejsce w przypadku rencistów socjalnych. Także jeśli chodzi o rodzaj przychodów, jakie bierzemy pod uwagę przy obliczaniu, czy przekraczamy dopuszczalną graniczną kwotę przychodu, są pewne różnice w porównaniu z rentą socjalną.
Generalna zasada jest taka, że przy obliczaniu, czy została przekroczona graniczna dopuszczalna kwota przychodu, której przekroczenie powoduje zmniejszenie lub zawieszenie renty, bierzemy pod uwagę wyłącznie przychody, od których musimy odprowadzić składki na ubezpieczenie społeczne.
Będą to zatem przychody z tytułu:

a) zatrudnienia, czyli pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, pracy wykonywanej na podstawie umów:

• zlecenia,
• umowy agencyjnej,
• innych umów o świadczenie usług, do których na podstawie przepisów kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• umowy o dzieło zawartej z pracodawcą lub innym podmiotem ale świadczonej na rzecz pracodawcy (nie uwzględniamy umów o dzieło zawartych z innym podmiotem niż pracodawca i wykonywanych nie na rzecz pracodawcy, umów zlecenia wykonywanych przez studentów i uczniów szkół ponadpodstawowych, czyli umów, od których nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne);

b) czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby;

c) pełnionej w Polsce służby:

• w Policji (Milicji Obywatelskiej),
• w Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służbie Wywiadu Wojskowego oraz Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (w organach bezpieczeństwa publicznego),
• w Straży Granicznej,
• w Służbie Więziennej,
• w Państwowej Straży Pożarnej,
• w Służbie Celnej,
• w Biurze Ochrony Rządu;

d) innej pracy zarobkowej;

e) prowadzenia działalności pozarolniczej, w tym przypadku uwzględnia się przychód stanowiący zadeklarowaną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, nie niższą niż kwotę 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia lub 30 proc. minimalnego wynagrodzenia;

f) wykonywania pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych;

g) zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wykonywanej za granicą.

Za przychód uwzględniany przy rozliczaniu renty uważa się również pobrane kwoty:

• zasiłku chorobowego,
• zasiłku macierzyńskiego,
• zasiłku opiekuńczego,
• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, wypłacanego na podstawie przepisów Kodeksu pracy,
• świadczenia rehabilitacyjnego,
• świadczenia wyrównawczego,
• zasiłku wyrównawczego,
• dodatku wyrównawczego.

Uwaga!

W przeciwieństwie do renty socjalnej nie uwzględniamy przychodów stanowiących honoraria z tytułu działalności twórczej i artystycznej.
Jak widać katalog przychodów, które uwzględniamy, obliczając, czy przekraczamy dopuszczalne graniczne kwoty przychodów, jest dużo węższy, a zatem ustawodawca daje tu większe możliwości uzyskiwania przychodów bez ich wpływu na wysokość i sam fakt pobierania przez rencistę renty z tytułu niezdolności do pracy.

Dominika Buchalska, adwokat

Błąd: Nie znaleziono pliku licznika!Szukano w Link do folderu liczników

Artykuł publikowany w ramach projektu TYFLOSERWIS - INTERNETOWY SERWIS INFORMACYJNO-PORADNICZY dofinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Dodano: 30-11-2015 12:40:34