Niewidomy pianista - Izabela Galicka

Edwin Kowalik urodził się 1 września 1928 roku w Chropaczowie, a zmarł 20 maja 1997 roku w Warszawie. Wsławił się przede wszystkim jako pianista i kompozytor, ale był też publicystą oraz autorem wierszy, działał także aktywnie na rzecz niewidomych artystów. Dzieciństwo spędził w Częstochowie, gdzie mieszkał z rodzicami i rodzeństwem do 1935 roku. W wyniku urazu okołoporodowego chłopcu stopniowo pogarszał się wzrok, aż do całkowitej jego utraty w siódmym roku życia.

Późniejsze dzieciństwo spędził w Laskach, w Zakładzie dla Niewidomych, gdzie ukończył szkołę podstawową i dwuletnie szkolenie zawodowe. Właśnie tam zorientowano się, że ma słuch absolutny i uzdolnienia muzyczne. Jego pierwszymi nauczycielami gry na fortepianie byli niewidomi muzycy – Włodzimierz Dolański i Włodzimierz Bielajew. Wybuch powstania warszawskiego przerwał jednak jego naukę w Laskach.

W 1945 roku rozpoczął się łódzki okres w życiu pianisty. Edwin Kowalik uczęszczał w Łodzi do średniej, a potem wyższej szkoły muzycznej. Grę na fortepianie studiował u pianisty Władysława Kędry, a następnie u Marii Wiłkomirskiej. W 1953 roku ukończył z wyróżnieniem Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Łodzi. W tym samym roku wziął udział w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym w Bukareszcie, gdzie zdobył III nagrodę. Następne dwa lata wypełniły mu przygotowania do V Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Na konkursie tym, który odbył się w 1955 roku, znalazł się wśród finalistów – wykonał Koncert e-moll i otrzymał dyplom honorowy. W 1957 roku Kowalik reprezentował Polskę na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym w Rio de Janeiro i otrzymał tam VI nagrodę. W 1956 roku przeniósł się z Łodzi do Warszawy, gdzie mieszkał do końca życia.

Edwin Kowalik już w okresie studiów dużo koncertował, ale jego kariera pianistyczna rozwinęła się w całej pełni po Konkursie Chopinowskim i trwała ponad 40 lat. Na jego koncertowym szlaku znajdowały się dziesiątki miast i miasteczek w Polsce. Występował również za granicą, w krajach takich jak: Stany Zjednoczone, Kanada, kraje Ameryki Południowej, Niemcy, Rosja, Czechy, Słowacja, Austria, Hiszpania i Anglia. Wykonywał koncerty z orkiestrą oraz recitale. Chętnie brał udział w występach łączących muzykę z poezją, sam bowiem pisał wiersze.

Od 1957 roku Edwin Kowalik angażował się w życie muzyczne i społeczne osób niewidomych, pracując jako redaktor i wydawca nut brajlowskich w Polskim Związku Niewidomych. Nawiązał współpracę z Towarzystwem im. Fryderyka Chopina, czego rezultatem było wydanie Dzieł Wszystkich Fryderyka Chopina, a następnie Dzieł Wybranych Karola Szymanowskiego w alfabecie Braille’a. Oprócz tego Kowalik przyczynił się do wydania w brajlu licznych podręczników do nauki gry oraz zbiorów nutowych dla instrumentalistów, chórów i zespołów muzycznych. W 1960 roku rozpoczął wydawanie czasopisma „Magazyn Muzyczny” i był jego wieloletnim redaktorem naczelnym. Brał udział w jury konkursów muzycznych organizowanych przez PZN. Współpracował na arenie międzynarodowej przy unifikacji notacji muzycznej dla niewidomych.

Edwin Kowalik prowadził także działalność publicystyczną – pisał eseje, wspomnienia i liczne artykuły publicystyczne z dziedziny kultury, a zwłaszcza muzyki. Ponadto komponował drobne utwory fortepianowe, piosenki i pieśni. Do tych ostatnich niekiedy sam pisał słowa. W 1979 roku zdobył w Pradze III nagrodę w konkursie kompozytorskim za Tryptyk na fortepian.

Nagrał kilka płyt analogowych, m.in. Piano favorite (Pronit SXL-1088) i Recital fortepianowy (Muza SXL-0583).

Jako człowiek był niezwykle skromny, ale zarazem pracowity i ambitny, także niekiedy uparty – zawsze wysoko stawiał sobie poprzeczkę. Mimo wytężonej pracy prowadził aktywny tryb życia – codziennie spacerował, uwielbiał też chodzić po górach. Ci, którzy go poznali, wspominają, że był wspaniałym, oddanym przyjacielem. Był nim również dla swej małżonki – Danuty. Stanowili bardzo zgodną i szczęśliwą rodzinę. Żona wspierała męża, podzielała jego muzyczne fascynacje – jedną z nich był Artur Rubinstein.

Inne zostały utrwalone na płycie CD Moje fascynacje, z utworami Fryderyka Chopina w wykonaniu Edwina Kowalika, przeplatanymi jego wierszami w interpretacji Krzysztofa Kolbergera. Wydano ją już po śmierci Kowalika.

Bohater niniejszego artykułu został uhonorowany licznymi odznaczeniami muzycznymi i państwowymi (Złoty Krzyż Zasługi – 1956, Order Sztandaru Pracy – 1979, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 1970, Zasłużony Działacz Kultury, Odznaka Honorowa PZN – 1972 i inne).

Powstały o nim dwa filmy dokumentalne: Chopin zapisany brajlem i Pamięci Edwina Kowalika.

W 1998 roku powstało Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika, które nadal działa. Jego celem jest wspieranie i upowszechnianie aktywnego uczestnictwa osób niewidomych w muzyce oraz popularyzowanie wiedzy o artystach z dysfunkcją wzroku.

Izabela Galicka

Błąd: Nie znaleziono pliku licznika!Szukano w Link do folderu liczników

Artykuł publikowany w ramach projektu „TYFLOSERWIS 2018–2021 INTERNETOWY SERWIS INFORMACYJNO-PORADNICZY", dofinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Dodano: 27-02-2020 13:06:04