Treść strony
Dlaczego dostępność e-booków jest istotna dla osób niewidomych i słabowidzących?
Każdy wydawca pragnie, by jego materiały trafiły do jak największej grupy czytelników. Stara się więc podążać za nowymi trendami, słuchać głosów potencjalnych odbiorców i odpowiadać na pojawiające się potrzeby. Tym sposobem, tradycyjne książki w wersji papierowej coraz częściej zastępują książki cyfrowe, zwane również E-bookami.
Dostępność cyfrowa sprawia, że treści są zrozumiałe i dostępne dla każdego, niezależnie od wieku, wykształcenia czy umiejętności technicznych.
Czy wyżej wspomniana cyfryzacja ma szczególne znaczenie dla osób niewidomych i niedowidzących?
Widzimy coraz gorzej
Na świecie żyje obecnie około 45 milionów ludzi niewidomych i 269 milionów z zaburzeniami widzenia, a do 2050 r., jak prognozuje raport opublikowany przez „Lancet Global Health”, ponad trzykrotnie zwiększy się na świecie liczba osób, które stracą wzrok. Głównym powodem takiej sytuacji jest gwałtowne i nieuniknione starzenie się społeczeństwa. Jeszcze kilkanaście lat temu, o ile czytelnik nie był w stanie odczytać wydrukowanego na papierze tekstu, musiał zrezygnować z tak powszechnej formy rozrywki i edukacji, jaką jest książka.
Co to jest dostępność cyfrowa
W dzisiejszych czasach, to właśnie technologia odgrywa coraz większą rolę w naszym codziennym życiu, Dzięki niej również osoby z ograniczoną sprawnością mogą zapoznać się z treściami w wersji elektronicznej. cyfryzacja książek staje się zatem nie tylko naturalnym krokiem w upowszechnianiu i rozwoju literatury czy nauki, ale również niezwykle ważnym narzędziem w walce z wykluczeniem. Inaczej mówiąc, dostępność cyfrowa sprawia, że treści pozostają dla nas zrozumiałe nawet wtedy, gdy nasza sprawność czy umiejętności ulegną ograniczeniu.
Dostępny produkt w formie cyfrowej, to zatem dokument, książka, raport, partytura nut czy czasopismo, które daje możliwość skorzystania z informacji w nim zawartej przez jak najszerszą grupę osób czytających, w możliwie największym stopniu.
Warto uświadomić sobie, że zarówno książki, jak i strony internetowe i aplikacje zaprojektowane z myślą o dostępności są zwykle bardziej przejrzyste i łatwiejsze w użyciu dla wszystkich użytkowników, niezależnie od ich potrzeb. Dobrze przygotowane E-booki pozwalają na szybkie przyswajanie treści i łatwe odnalezienie potrzebnych informacji, zwiększając tym samym swoją przydatność.
Dostępność na wyciągnięcie ręki
Jednym z najważniejszych aspektów cyfryzacji książek jest znaczne zwiększenie dostępności oferty wydawniczej kierowanej do jeszcze szerszej grupy odbiorców, do której mogą dołączyć także osoby z problemami ze wzrokiem. Tradycyjne książki w formacie Braille’a są drogie w produkcji i zajmują dużo miejsca, co ogranicza do nich dostęp. Rzadko kiedy można je kupić, na ogół można jedynie wypożyczyć określone tytuły z przeznaczonych do tego bibliotek. Dzięki książkom cyfrowym, niewidomi mogą mieć dostęp do tysięcy pozycji wydawniczych za pomocą jednego urządzenia – smartfona, tabletu czy komputera. Książki te można czytać za pomocą syntezatora mowy lub przekształcać na tekst Braille’a dzięki specjalnym urządzeniom, takim jak monitory Braille’a (linijki brajlowskie). Obecnie najlepiej rozwiniętym pod względem funkcjonalności i darmowym programem odczytującym to, co znajduje się na ekranie komputera czy laptopa, jest program NVDA (NonVisual Desktop Access), używany na całym świecie.
Nowe technologie rozwijają się bardzo szybko, wzbudzając niepokój w tych, którzy nie śledzą technicznych nowinek, albo nie nadążają za wciąż pojawiającymi się zmianami. Dostępność cyfrowa sprawia, że mogą korzystać z nich wszyscy, bez względu na to, jak szybko ewoluują.
Równość w edukacji
Dostępna cyfryzacja książek odgrywa również kluczową rolę w edukacji, w tym szkolnej i uniwersyteckiej. Dzięki niej, uczniowie i studenci mogą korzystać z podręczników, lektur i materiałów edukacyjnych w formie cyfrowej, co ułatwia im naukę i pozwala na rozwijanie swoich umiejętności. Mogą szybko wyszukiwać informacje, robić notatki, a także łatwo poruszać się po tekście – co jest wyjątkowo ważne dla osób z ograniczeniami wzroku, gdyż tego typu czynności są trudne lub wręcz niemożliwe w przypadku tradycyjnych książek Braille’a.
Niezależność i wygoda
Dla wielu osób, posiadanie cyfrowej biblioteki to synonim niezależności. Książki w tej formie zajmują stosunkowo niewiele miejsca na dysku, a ich liczba stale rośnie. Mogą oni samodzielnie decydować, co chcą czytać, kiedy i w jaki sposób. Osoby starsze, jak i te mające problemy z poruszaniem się, czy z innych powodów nie wychodzące z domu, mogą wreszcie sięgać po praktycznie nieograniczoną liczbę tytułów i to za pomocą kilku kliknięć myszki. Osobom niewidomym, praca z cyfrową wersją książki pozwala na zmianę tempa czytania, ustawienie odpowiedniego głosu w syntezatorze mowy, a także dostosowanie innych parametrów do indywidualnych potrzeb. To wszystko sprawia, że dla stale rosnącej grupy odbiorców, czytanie staje się przyjemnością, a nie wyzwaniem lub czymś, o czym można tylko pomarzyć.
Kultura i rozwój osobisty
Ze względu na słaby wzrok, lub jego brak, niewidoma osoba nie jest w stanie z taką samą intensywnością, jak osoba widząca, chłonąć i poznawać otaczający nas świat. Dopiero cyfryzacja tekstów i dostosowanie elementów graficznych do potrzeb tej grupy, otwiera jej szeroko drzwi do świata kultury i samorozwoju. Od dawna wiadomo, że sama tylko literatura odgrywa ogromną rolę w kształtowaniu naszej tożsamości, poszerzaniu horyzontów i rozwijaniu wyobraźni. Dzięki cyfrowym książkom, coraz większa liczba osób, w tym osoby niewidome mogą odkrywać nowe światy i rozwijać swoje zainteresowania, na przykład dzięki dostępowi do czasopism, literatury specjalistycznej czy tematycznej. Cyfryzacja pozwala również na dużo szybszy dostęp do książek w różnych językach, co dodatkowo wspiera naukę języków obcych i poszerzanie wiedzy o innych kulturach.
Podsumowanie
Cyfryzacja książek to nie tylko techniczny postęp, ale przede wszystkim ogromny krok w stronę równości i dostępności dla wszystkich. Większe przyciski, czytelne czcionki, odpowiednie kontrastowanie kolorów – to wszystko ułatwia korzystanie z urządzeń zarówno osobom starszym, roztargnionym, mającym problemy z koncentracją, jak i tym, którzy mają problemy ze wzrokiem. Dzięki wdrożonej dostępności cyfrowej, wszyscy czytelnicy mogą jednakowo cieszyć się literaturą, edukować się i rozwijać.
W przypadku osób wykluczanych z tego procesu poprzez ograniczoną dostępność na przykład książek papierowych, odpowiednie przygotowanie E-booka, pozwoli w pełni korzystać z potencjału książki czy podręcznika. Wspieranie cyfryzacji książek oraz promowanie ich dostępności to działania, które przyczyniają się do budowania bardziej inkluzywnego społeczeństwa, w którym każdy ma równe szanse na rozwój i samorealizację.
Inwestycja w dostępność cyfrową to inwestycja w przyszłość, która przyniesie korzyści nam wszystkim.
Monika Zarczuk
Dodano: 27-02-2025 16:00:49
