Dostępność Plus - Agata Pisarska

W lipcu 2018 roku rząd przyjął program Dostępność Plus. To pierwszy tego typu program w historii Polski. Jego celem jest usuwanie wszelkich barier, które utrudniają codzienne funkcjonowanie osobom z niepełnosprawnością i seniorom. Program jest już wdrażany przez konkretne działania.

Budżet programu Dostępność Plus w perspektywie 2018-2025 to 23 miliardy złotych, a koordynuje go obecnie nowo powstałe Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Środki finansowe na program pochodzą z Unii Europejskiej, z Funduszy Norweskich, budżetu państwa, samorządów i Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Program ma wpłynąć na poprawę jakości funkcjonowania oraz umożliwić niezależne życie wszystkim Polakom, w szczególności zaś osobom starszym i niepełnosprawnym albo mającym czasowe ograniczenia w mobilności i percepcji.

Program został zbudowany na trzech filarach, są to: poprawa dostępności fizycznej, poprawa dostępności cyfrowej i poprawa dostępności usług.

– Kluczowym pojęciem, wokół którego budowaliśmy program, jest samodzielność. Chodzi o to, by seniorzy, osoby z niepełnosprawnościami, ale też np. kobiety w ciąży i rodzice z małymi dziećmi nie musieli zmagać się z barierami w przestrzeni publicznej i prosić o pomoc nawet w prostych sytuacjach, np. podczas wizyty w urzędzie czy wsiadania do autobusu – wyjaśniał minister inwestycji i rozwoju Jerzy Kwieciński, pierwotnie odpowiedzialny za program Dostępność Plus.

Ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami

Podstawą programu Dostępność Plus jest Ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, która weszła w życie 20 września 2019 roku. Celem ustawy jest poprawa warunków życia osób ze szczególnymi potrzebami, które są zagrożone wykluczeniem. Niektóre jej zapisy, ze względu na potrzebny czas na dostosowanie do nowych przepisów, wchodzą w życie później. W 2020 roku dotyczy to przepisów:

• Do 30 września 2020 roku mają zostać wyznaczeni koordynatorzy dostępności – taki obowiązek będą miały organa władzy publicznej, w tym administracji rządowej i samorządowej oraz kontroli państwowej i ochrony prawa, także sądy i trybunały;
• Po roku od wejścia w życie ustawy, czyli po 20 września 2020 roku, ministrowie kierujący poszczególnymi działami administracji rządowej będą mieli obowiązek przeprowadzenia przeglądu obowiązującego prawa pod kątem zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Sporządzone na podstawie przeglądu raporty będą potem opiniowane przez Radę Dostępności, a na tej podstawie minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego może wnioskować do każdego innego ministra o przeprowadzenie niezbędnych zmian prawnych. Ma to pozwolić na lepsze uwzględnianie kwestii dostępności w różnych politykach publicznych (np. w oświacie, zdrowiu, infrastrukturze).

– W naszym porządku prawnym jest to przełomowy moment. To pierwsza tego typu ustawa, która w tak kompleksowy sposób reguluje kwestie dostępnościowe, wkraczając w wiele obszarów życia. Nie jest to przecież tylko obszar budownictwa, ale też m.in. architektura, cyfryzacja, komunikacja z obywatelami. Co do tej pory udało nam się zrobić? Największym osiągnięciem w ramach programu Dostępność Plus jest oczywiście wspomniana ustawa, bo ona ostatecznie przesądza o tym, że dostępność jest prawem, a nie przywilejem. Generalnie jednak możemy dziś powiedzieć, że ponad 5 miliardów złotych zaangażowanych jest w konkursy, projekty i przedsięwzięcia wspierające dostępność. W ich ramach będziemy m.in. likwidować bariery architektoniczne i organizacyjne w 150 szkołach podstawowych, 125 obiektach podstawowej opieki zdrowotnej, 25 szpitalach, na 80 uczelniach, 200 stacjach kolejowych – mówiła w rozmowie z Ewą Pawłowską i Tomaszem Przybyszewskim dla portalu Niepelnosprawni.pl Małgorzata Jarosińska-Jedynak, minister funduszy i polityki regionalnej.

Ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych

Nie mniej istotna jest Ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Większość jej przepisów weszła w życie 23 maja 2019 roku. Wprowadza ona m.in. obowiązek umieszczania na stronach deklaracji dostępności oraz określa kompetencje Ministerstwa Cyfryzacji w zakresie monitoringu stron internetowych i aplikacji mobilnych. Zawiera także opis procedur na wypadek nieprzestrzegania dostępności cyfrowej.

Do przepisów, które wchodzą w życie 2020 roku należą:

• 28 lutego 2020 – GUS ma przekazać do Ministerstwa Cyfryzacji listę podmiotów publicznych zobowiązanych do przestrzegania ustawy;
• 31 marca 2020 – podmioty mają obowiązek stworzenia na swoich stronach deklaracji dostępności, czyli dokumentu w formacie cyfrowym na temat dostępności strony lub aplikacji;
• 30 kwietnia 2020 – Ministerstwo Cyfryzacji opublikuje wykaz adresów stron www i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych;
• 23 września 2020 – zakończy się okres przejściowy dla stron www, które powstały przed 23 września 2018 roku, co oznacza, że będą musiały być już dostępne. Zaczyna także od tego terminu obowiązywać dostępność multimediów;
• 1 stycznia 2020 – 22 grudnia 2020 – pierwszy monitoring stron www.

Osiem obszarów wsparcia

W ramach programu Dostępność Plus wspieranych jest 8 obszarów:

• Architektura – po raz pierwszy do polskiego porządku prawnego oficjalnie weszło pojęcie projektowania uniwersalnego. Według definicji pochodzącej z Deklaracji Sztokholmskiej Europejskiego Instytutu Projektowania i Niepełnosprawności EIDD, to projektowanie produktów oraz otoczenia, tak aby były one dostępne dla wszystkich ludzi w największym możliwym stopniu – bez potrzeby adaptacji bądź wyspecjalizowanego projektowania. W obszarze architektury chodzi o to, by poprawiać dostępność bloków, mieszkań, instytucji publicznych, ale i otaczającej nas przestrzeni;
• Transport – dostępność środków publicznego transportu, ale także modernizacja infrastruktury dworców, przystanków, zajezdni, poczekalni, węzłów przesiadkowych;
• Edukacja – wyposażanie placówek oświatowych w sprzęt dla uczniów z niepełnosprawnościami, ale także szkolenie kadry;
• Służba zdrowia – poprawa dostępności architektonicznej przychodni i szpitali, wyposażenie ich w sprzęt ułatwiający komunikację z osobami z niepełnosprawnością mowy i słuchu, zmiany w procedurach z uwzględnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych;
• Cyfryzacja – wzrost dostępności serwisów internetowych administracji publicznej oraz dostępność programów telewizyjnych;
• Usługi – poprawa dostępności usług powszechnych, np. komunikacja, poczta, transport, zakupy, zwiększenie oferty kulturalnej dostosowanej do potrzeb różnych grup;
• Konkurencyjność przedsiębiorstw – wsparcie dla firm wprowadzających na rynek innowacyjne usługi i technologie;
• Koordynacja – powstanie ośrodek, który będzie odpowiedzialny za tworzenie polityki państwa w zakresie poprawy dostępności.

Rada Dostępności

Po raz pierwszy Rada Dostępności przy Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej obradowała w nowym składzie w styczniu 2020 roku. Jej członkowie zostali powołani już na podstawie ustawy o dostępności. W jej skład wchodzi 49 reprezentantów organizacji pozarządowych i rządowych oraz niezależni eksperci. Głównymi jej zadaniami jest: opiniowanie i doradztwo przy tworzeniu aktów prawnych, rekomendacja zmian w prawie pod kątem dostępności, podejmowanie działań na rzecz poprawy dostępności, a przede wszystkim dbałość i kontrolowanie działania ustawy o dostępności.

– Przy Ministerstwie funkcjonuje Rada Dostępności. Składa się z ekspertów, osób, które najlepiej wiedzą, jak łamać bariery i pomagać osobom z niepełnosprawnościami. Myślę, że Rada będzie też wskazywać możliwości zastosowania różnych, także alternatywnych rozwiązań – mówiła portalowi Niepelnosprawni.pl minister Jarosińska-Jedynak.

Wybrane aktualne działania w ramach programu Dostępność Plus:

• 14 lutego 2020 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji ogłosiło konkurs w zakresie wsparcia szkoleniowo-doradczego samorządów w zakresie dostępności. O dofinansowanie mogą ubiegać się projekty, których celem jest wypracowanie rozwiązań ułatwiających zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami w administracji publicznej. Nabór wniosków w konkursie rusza 17 marca 2020 roku. Nie jest konieczne wniesienie wkładu własnego do projektu.
• Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ogłosiło konkurs „Uczelnia Dostępna II”, w którym przyjmuje wnioski od 16 marca do 8 maja 2020 roku. Budżet konkursu to 150 milionów złotych. Mogą w nim brać udział uczelnie publiczne i niepubliczne, które chcą sfinansować poprawę dostępności swoich placówek, ale także szkolenie kadry w zakresie dostępności czy modyfikację programów i procedur kształcenia.
• Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej planuje uruchomić studia podyplomowe z zakresu dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami pod nazwą „Akademia Dostępności”.
• W sześciu miastach odbędą się konsultacje dla samorządów i organizacji pozarządowych dotyczące programu PFRON o wdrażaniu usług indywidualnego transportu „door-to-door” („od drzwi do drzwi”) oraz poprawy dostępności wielorodzinnych budynków mieszkalnych. Samorządowcy, przedstawiciele organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych a także eksperci zajmujący się tematem mobilności osób z niepełnosprawnością spotkają się w najbliższym czasie w: Olsztynie, Toruniu, Gorzowie Wielkopolskim, Lublinie, Opolu i Warszawie. Projekt usług transportowych door-to-door realizuje PFRON ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Celem programu jest wprowadzenie nowej jakości usług transportowych w samorządach, a szczególnie w małych gminach wiejskich i tam, gdzie dotychczas nie było takiej usługi.

Drugi konsultowany projekt dotyczy usprawnień architektonicznych w budynkach wielorodzinnych, tak by osoby z ograniczoną mobilnością mogły samodzielnie korzystać z jego części wspólnych. Zakres, w jakim będzie można skorzystać z usprawnień, obejmuje montaż windy, barierek, podjazdów, podnośników, wprowadzenie rozwiązań bezprogowych czy automatycznego oświetlenia. Wszystko to w duchu projektowania uniwersalnego. Projekt jest realizowany w ramach programu Dostępność Plus, jego budżet wynosi ponad 53 miliony złotych.

– Na I kwartał 2020 roku zaplanowano konkurs na operatorów usług typu door-to-door, a nabór wniosków grantowych gmin rozpocznie się na przełomie marca i kwietnia 2020 roku. W projekcie zostaną wypracowane modelowe rozwiązania w zakresie organizowania transportu door-to-door dla osób o ograniczonej mobilności, w tym osób starszych i z niepełnosprawnościami, które mają problemy z samodzielnym przemieszczaniem się. Rozwiązania zostaną pilotażowo wdrożone w tych gminach, w których do tej pory nie były oferowane tego typu usługi. Te gminy mogą otrzymać granty po około 300 tysięcy złotych. Preferencyjnie zostaną potraktowane gminy wiejskie i miejsko-wiejskie, ze względu na trudniejszy dostęp ich mieszkańców do placówek zdrowia, rehabilitacji czy zakładów pracy. Jako uzupełnienie finansowane będą usprawnienia w budynkach wielorodzinnych, poprawiające ich dostępność – mówiła portalowi Niepelnosprawni.pl szefowa Ministerstwa Funduszy i Rozwoju Regionalnego.

• Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, wpisując się w program Dostępność Plus, oferuje dofinansowanie do projektów, które uwzględniają potrzeby osób starszych czy też z ograniczoną mobilnością lub percepcją (szczegółowe informacje na stronie PARP – www.parp.gov.pl).
• W 2019 roku został uruchomiony Program Rozwój Lokalny, który wspiera samorządy w tworzeniu miejsc przyjaznych do życia. Do udziału w programie zgłosiło się 255 miast, spośród których wybrano 54. Otrzymają one dofinansowanie. Pod koniec 2020 roku 15 najlepszych projektów dostanie granty na realizację modelowych rozwiązań. Te, które nie wejdą do finałowej piętnastki, będą mogły ubiegać się o granty do 100 tysięcy złotych na działania związane z dostępnością.
• W ramach konkursu „Przestrzeń dostępnej szkoły” wsparcie uzyska 150 szkół podstawowych z całej Polski. Szkoły otrzymają granty na działania inwestycyjne, wybrane placówki będą poddane audytom dostępności.
• W ramach programu Dostępność Plus od 1 października do 31 grudnia 2019 roku zrealizowano pierwszą edycję projektu „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej”. Gminy i powiaty mogły otrzymać wsparcie finansowe na realizację projektu do 100 proc. kosztów realizacji. Założenie projektu było takie, aby osoby ze znacznym i umiarkowanym stopniem mogły skorzystać z pomocy asystenta w codziennych czynnościach.
• Fundusz Dostępności uruchomiony jesienią 2019 roku to źródło finansowania likwidacji barier architektonicznych, który udziela pożyczek na dostosowanie 900 budynków użyteczności publicznej i mieszkalnictwa. Ponad 42 miliony złotych są dystrybuowane przez Bank Gospodarstwa Krajowego w postaci preferencyjnych, częściowo umarzalnych – do 40 proc. – pożyczek. Właściciele budynków komunalnych, budynków użyteczności publicznej, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe mogą starać się o udzielenie pożyczki bez opłat, wkładu własnego i prowizji. Działania Funduszu Dostępności uzupełni PFRON środkami własnymi na pokrycie kosztu prac i materiałów budowlanych.
• O tym, co nowego w 2020 roku pojawi się w programie Dostępność Plus, mówiła dla portalu Niepelnosprawni.pl minister Jarosińska-Jedynak: „W ramach programu Dostępność Plus uruchomiliśmy ponad 70 proc. zaplanowanych działań. W planach są m.in. konkursy dla przedsiębiorców na tworzenie nowych rozwiązań dla osób o szczególnych potrzebach, ale też konkursy związane z przygotowaniem kadr do pracy z osobami z niepełnosprawnościami. Kontynuujemy wsparcie dla organizacji pozarządowych na prowadzenie audytów dostępności, a także dla jednostek samorządu terytorialnego w zakresie inwestycji i przygotowania kadr do zapewnienia dostępności. Oprócz tego pojawią się pierwsze efekty przedsięwzięć, które obecnie są realizowane przez Fundusz Dostępności, czyli montaż wind i usprawnień w budynkach wielorodzinnych”.

Agata Pisarska

Błąd: Nie znaleziono pliku licznika!Szukano w Link do folderu liczników

Artykuł publikowany w ramach projektu „TYFLOSERWIS 2018–2021 INTERNETOWY SERWIS INFORMACYJNO-PORADNICZY", dofinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Dodano: 27-02-2020 13:01:38