Alfabetyczne podsumowanie roku – Radosław Nowicki

Bez wątpienia ostatnie dwanaście miesięcy było naznaczone walką z pandemią koronawirusa oraz kryzysem humanitarnym na wschodniej granicy naszego kraju. Co jeszcze się wydarzyło? Jaki to był okres dla osób niewidomych? Każdy z nas pewnie nieco inaczej będzie postrzegał minione miesiące, dla każdego z nas ważniejsze były inne kwestie. Nie ma jednak co ukrywać, że dużo się działo. Wprowadzono szereg zmian legislacyjnych, które będą miały wpływ na funkcjonowanie osób niewidomych w 2022 roku, powstało wiele ciekawych inicjatyw poświęconych osobom z dysfunkcją wzroku, książek pisanych przy udziale niewidomych, nowych aplikacji. Rok ten przyniósł też sporo emocji: od tych sportowych, których dostarczyły nam chociażby igrzyska paraolimpijskie w Tokio, po bardzo osobiste, związane na przykład z nowymi terapiami i nadzieją na ratowanie wzroku czy sytuacjami, które świadczą o braku zrozumienia potrzeb naszego środowiska. Zapraszam zatem na moje, czyli subiektywne, podsumowanie 2021 roku.

A
A jak… aplikacja The Compass – polska aplikacja, która umożliwia osobom niewidomym przemieszczanie się wewnątrz budynków. Wirtualny asystent ma pomóc im odnaleźć się w hotelach, centrach handlowych czy na dworcach, doprowadzić ich na konkretny peron, pod drzwi toalety czy do określonego sklepu. Rozwiązanie działa na podobnej zasadzie jak nawigacja samochodowa. Ma ono wpłynąć na samodzielność osób z dysfunkcją wzroku. W przyszłości aplikacja ma zostać poszerzona o funkcję sztucznej inteligencji, a także do wykorzystania przewodnictwa kostnego przy odtwarzaniu dźwięków.

B
B jak… blik – jest to jedna z form szybkich płatności, która w Polsce została wprowadzona w 2014 roku. Osobom niewidomym niełatwo z tej usługi korzystać, a wszystko przez zbyt krótki czas służący do zatwierdzania transakcji. Wynosi on około 30–45 sekund. Trudno będzie go wydłużyć, bo zależy on od wielu czynników, ale operator Blika w naszym kraju zapowiedział w tym roku, że przy pracach nad rozwijaniem jego użyteczności będzie brany pod uwagę problem z czasem zatwierdzania transakcji przez osoby niewidome.

C
C jak… card touch – nowy standard kart z logo MasterCard przeznaczony dla osób niewidomych i niedowidzących. W nowych kartach pojawił się system nacięć na ich boku, który ma umożliwić osobom z dysfunkcją wzroku rozpoznanie karty przy pomocy dotyku. Karty kredytowe Touch Card mają okrągłe wycięcie, karty debetowe – szerokie i kwadratowe, a przedpłacone – wycięcie trójkątne. Standard ten został dostosowany zarówno do bankomatów, jak i terminali płatniczych, dzięki czemu można go wdrożyć na całym świecie.

D
D jak… dostępność – mimo że tyle się o niej mówi, to po raz kolejny okazało się, że prawo sobie, a życie sobie. Pokazał to spis powszechny, który tylko z nazwy taki był. Okazało się bowiem, że formularz spisowy nie był dostosowany do potrzeb osób niewidomych. Owszem, mogły one spisać się przez telefon, ale jeśli wolały samodzielne wykonanie tego zadania, to napotkały spore trudności. GUS miał dziesięć lat na wyciągnięcie wniosków i stworzenie odpowiedniego formularza, a niestety tego nie zrobił.

E
E jak… emerytura EWK (wcześniejsza emerytura z tytułu opieki nad dzieckiem wymagającym stałej opieki). Świadczenie, które pobiera około 30 tysięcy ludzi w Polsce. Do 1999 roku na wcześniejszą emeryturę mógł przejść jeden z rodziców mający wymagany okres zatrudnienia, a zmuszony przerwać pracę z uwagi na opiekę nad chorym dzieckiem. Takim osobom nie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, a wysokości tych świadczeń znacząco się różnią. Od 2022 roku osoby pobierające emeryturę EWK będą mogły starać się o świadczenie wyrównawcze. Będzie ono wynosiło różnicę, jaka powstała między kwotą świadczenia pielęgnacyjnego a kwotą pobieranej emerytury.

F
F jak… festiwal w Opolu – 21 września w Filharmonii Opolskiej odbył się finałowy koncert II Przeglądu Piosenki Osób Niewidomych. Wystąpiło w nim piętnastu artystów, którzy zostali wyłonieni we wcześniejszych eliminacjach. Miejsce pierwsze zajęła Anna Wereszczyńska, drugie – Patrycja Malinowska, trzecie – Patrycja Baczyńska, a dodatkowo wyróżniona została Oliwia Maciejuniec. Laureaci będą reprezentowali Polskę na V Międzynarodowym Festiwalu Osób Niewidomych, który w 2022 roku odbędzie się w Krakowie.

G
G jak… geografia – Główny Urząd Geodezji i Kartografii wydał uaktualnioną wersję atlasu geograficznego Polski dla osób niewidomych i słabowidzących. Został on opracowany zarówno w formie cyfrowej, jak i drukowanej. Składa się z 34 map. W ich skład wchodzą: środowisko geograficzne Polski (11 plansz), zagadnienia społeczno-ekonomiczne (19 plansz) oraz Polska w szerszym kontekście geograficznym i politycznym (4 plansze).

H
H jak… hulajnoga elektryczna – jedna z rzeczy najbardziej znienawidzonych przez niewidomych i słabowidzących użytkowników przestrzeni większych miast. W ostatnich miesiącach zapanowała moda na poruszanie się przy ich pomocy, ale były one zostawiane byle gdzie, nawet na środku chodnika, co stanowiło niebezpieczeństwo dla osób z dysfunkcją wzroku. Mimo że w połowie roku przepisy się zmieniły, a hulajnogi powinny być zostawiane na wyznaczonych do tego miejscach albo ustawiane równolegle i jak najbliżej do zewnętrznej i jak najdalej oddalonej od jezdni krawędzi chodnika, to wciąż można się z nimi zetknąć podczas poruszania się po mieście.

I
I jak… igrzyska paraolimpijskie – z rocznym opóźnieniem i bez kibiców, ale w końcu odbyła się najważniejsza impreza sportowa na świecie. Zmagania w Tokio przyniosły Polsce tym razem dwadzieścia pięć medali, z czego siedem złotych, sześć srebrnych i dwanaście brązowych, co przełożyło się na siedemnaste miejsce w klasyfikacji medalowej. Na podium stanęła jedna osoba z dysfunkcją wzroku. Był nią Marcin Polak, który wraz z pilotem Michałem Ładoszem wywalczył brązowy krążek w kolarskim wyścigu na cztery tysiące metrów, ale później biało-czerwoni zostali podejrzani o doping, a ich sprawa jest w toku.

J
J jak… jubileusz – w 2021 roku przypadły dwa ważne jubileusze: od siedemdziesięciu lat istnieje już Polski Związek Niewidomych, który jest największą organizacją w naszym kraju zrzeszającą osoby z dysfunkcją wzroku, natomiast trzydzieści lat istnienia świętował Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. „Działania na rzecz rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami, integracji społecznej oraz dostępności to kluczowe elementy misji PFRON. Wsparcie finansowe daje możliwość osobom niepełnosprawnym możliwość wyjścia poza granice barier architektonicznych, informacyjno-komunikacyjnych czy cyfrowych” – stwierdził w trakcie gali prezes PFRON, Krzysztof Michałkiewicz.

K
K jak… książka „Do zobaczenia. Opowieści niewidomych kobiet” – nowa publikacja na polskim rynku wydawniczym poświęcona wizerunkowi niewidomych kobiet w społeczeństwie. Przedstawia jedenaście historii kobiet, które straciły wzrok na różnym etapie swojego życia. Opowiadają one o różnych sferach swojego życia, pokazując, że nie są wielbłądami i wiodą życie podobne do tego, które utożsamiane jest z osobami pełnosprawnymi. Autorem książki jest dr Kamil Pietrowiak.

L
L jak… Luxturna – pierwszy na świecie genetyczny lek stosowany w chorobach oczu. Określany jest jako kamień milowy w okulistyce. W 2021 roku po raz pierwszy w Polsce, a zarazem w Europie środkowo-wschodniej zastosowano terapię tym lekiem, która jest jedną z najdroższych na świecie. Zabieg został przeprowadzony w Poznaniu, a pacjentem był Dariusz Gruchała, dwudziestojednoletni student Uniwersytetu Gdańskiego, który cierpi na wrodzoną ślepotę Lebera.

Ł
Ł jak… ład – a dokładnie Polski Ład – program gospodarczo-społeczny zaprezentowany w połowie roku przez koalicję rządzącą. Ostatecznie został uchwalony w listopadzie, a zacznie obowiązywać od 2022 roku. Wpłynie na portfele Polaków. Zakłada, między innymi, podniesienie kwoty wolnej od podatku do 30 tysięcy złotych, podwyższenie drugiego progu podatkowego z 85 do 120 tysięcy złotych, ustalenie dotacji na dzieci w kwocie 12 tysięcy złotych wypłacanej w ratach między 12 a 36 miesiącem życia potomstwa na drugie i kolejne dziecko oraz stworzenie państwowych gwarancji dla wkładu własnego do kredytów mieszkaniowych. Mniejszych zmian jest znacznie więcej, a sama ustawa liczy ponad 700 stron.

M
M jak… Marcin Ryszka – niewidomy sportowiec i dziennikarz, o którym było głośno w 2021 roku. Najpierw wraz z Przemysławem Babiarzem i Jarosławem Idzim komentował w TVP Sport pływackie zmagania na igrzyskach paraolimpijskich, a następnie wraz z Maciejem Iwańskim relacjonował mecze piłkarskiej reprezentacji Polski z Anglią i Węgrami. Poza tym wraz z Jakubem Białkiem wydał książkę „Nie widzę przeszkód”, w której opowiada o różnych sferach swojego życia.

N
N jak… nagroda Lodołamacze – po raz szesnasty na Zamku Królewskim w Warszawie rozdano nagrody w konkursie Lodołamacze. Wyróżnieni zostali pracodawcy, którzy zatrudniają osoby z niepełnosprawnością, a także sami niepełnosprawni. Nagrody przyznano w siedmiu kategoriach: zakład pracy chronionej, otwarty rynek pracy, instytucja, rehabilitacja społeczno-zawodowa, przyjazna przestrzeń, zdrowa firma i dziennikarz bez barier. Ponadto kapituła przyznała tytuł Super Lodołamacza 2021 Teatrowi 21, a tytuł Lodołamacza Specjalnego 2021 – Joannie Mendak.     

O
O jak… osobisty asystent osoby niepełnosprawnej – trwają kolejne edycje tego programu. W październiku gminy i powiaty składały już wnioski na środki na 2022 rok. Jego celem jest wprowadzenie usług asystenta osobistego osoby niepełnosprawnej jako formy ogólnodostępnego wsparcia dla uczestników programu, którymi mogą być dzieci do szesnastego roku życia posiadające orzeczenie o niepełnosprawności oraz osoby niepełnosprawne, które mają orzeczoną niepełnosprawność w stopniu znacznym lub umiarkowanym. W 2022 roku na realizację tego programu przeznaczono 150 milionów złotych.

P
P jak… pies przewodnik – jest to jeden ze sposobów na bezpieczne poruszanie się osoby niewidomej. Mimo że zgodnie z prawem z tego wsparcia można korzystać praktycznie wszędzie, to nadal zdarzają się sytuacje, w których istnieje problem z egzekwowaniem tych przepisów. Pies przewodnik wciąż nie jest wpuszczany do sklepów czy restauracji. W tym roku w mediach było głośno o sytuacji, kiedy odmówiono osobie z psem przewodnikiem podróży taksówką w podkrakowskich Balicach. Taksówkarz tłumaczył się obawami o innych pasażerów chorujących na astmę i mających skłonność do różnych alergii.

R
R jak… renta socjalna – świadczenie pieniężne pobierane przez wielu niewidomych i niedowidzących obywateli naszego kraju. Od 2022 roku będzie ona podlegała takim samym zasadom zawieszania lub zmniejszania jak emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy. Rencista będzie mógł osiągnąć przychód wynoszący do 70 procent przeciętnego wynagrodzenia, natomiast renta socjalna ulegnie zawieszeniu w przypadku osiągnięcia tego przychodu w wysokości 130 procent przeciętnego wynagrodzenia. Przychody w wysokości od 70 do 130 procent będą powodować zmniejszenie renty socjalnej, ale nie więcej niż o maksymalną kwotę zmniejszenia.

S
S jak… Strategia na rzecz osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030 –dokument, na mocy którego ma zostać podwyższony poziom uczestnictwa osób z różnymi dysfunkcjami w poszczególnych sferach życia publicznego i zawodowego. Przewiduje ona między innymi: reformę systemu orzekania o niepełnosprawności, wypracowanie kompleksowej rehabilitacji, przygotowanie ustawy o wyrównywaniu szans osób z niepełnosprawnościami, rozwój mieszkalnictwa wspomaganego i edukacji włączającej, opracowanie narodowego programu zatrudnienia osób niepełnosprawnych, ograniczanie barier w podejmowaniu przez nich aktywności zawodowej, wprowadzenie usługi asystencji osobistej i opieki wytchnieniowej, wdrożenie uniwersalnego projektowania i jednolitych standardów dostępności obiektów w przestrzeni publicznej.

Ś
Ś jak… ścieżki naprowadzające – jeden z elementów ułatwiających poruszanie się osobom niewidomym. Zirytował on Andrzeja Kosmalę. Menadżer Krzysztofa Krawczyka w mediach społecznościowych określił je „głupawką”. Pisząc między innymi: „Chciałbym zapytać, kto w naszym kraju wypowiedział wojnę walizkom na kółkach, umieszczając, szczególnie na dworcach, takie przeszkody. (…) Przy całym szacunku dla niepełnosprawnych: jaki jest ich procent i zazwyczaj poruszają się z osobą towarzyszącą. Poza tym, żeby wyczuć te wypukłości, chyba musieliby chodzić w skarpetkach?”. Ten wpis pokazuje, że wiele jest jeszcze w Polsce do zrobienia pod kątem edukacji społeczeństwa, pod kątem zrozumienia potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

T
T jak… „To tylko kilka dni” – program emitowany przez stację TTV, który wzbudził sporo kontrowersji. Celebryci przez kilka dni opiekowali się w nim osobami z dysfunkcjami, aby bliscy mogli odpocząć. O ile próba zwrócenia uwagi na kłopoty, z którymi borykają się opiekunowie osób z niepełnosprawnościami była słuszna, o tyle format programu był chybiony, bo tylko prześlizgiwał się po problemie. Pokazywał w krzywym zwierciadle problemy niepełnosprawnych. Uwaga widza była skoncentrowana na ich trudnościach, a nie na tym, że mogą wieść takie same życie jak pełnosprawni. Był to trochę reality show, w którym na pierwszy plan wysunęli się ocieplający swój wizerunek celebryci, a osoby z niepełnosprawnościami pozostały jednak trochę w tle.

U
U jak… uniwersalne projektowanie – element, który ma przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu. Jego celem jest rozpowszechnianie wiedzy o potrzebach osób z niepełnosprawnościami już na etapie projektowania. Chodzi o to, aby nie skupiać się na likwidowaniu barier w dostępności do różnych sfer lub użytkowania przedmiotów, a tworzenie ich w taki sposób, aby korzystanie z nich nie sprawiało problemów osobom z dysfunkcjami. W tym celu w Polsce powstały cztery centra wiedzy o dostępności: Designu i Przedmiotów Codziennego Użytku (Politechnika Opolska), Architektury, Urbanistyki i Budownictwa (Politechnika Krakowska), Cyfryzacji i Komunikacji (Uniwersytet Szczeciński), Transportu i Mobilności (Wojskowa Akademia Techniczna).

W
W jak… Wrocław – jedno z miast, które przełamuje bariery. Powstała w nim pierwsza w Polsce klasa mistrzostwa sportowego w blind footballu (piłka nożna dla osób niewidomych i słabowidzących). Dotychczas klasy takie tworzono tylko dla uczniów pełnosprawnych. We Wrocławiu jest inaczej. Klasę blind footballu otwarto w Dolnośląskim Ośrodku Szkolno-Wychowawczym nr 13. Docelowo ma się w niej znaleźć dziesięcioro uczniów. W przyszłości placówka planuje otworzyć kolejne klasy sportowe dla osób z niepełnosprawnościami.

Z
Z jak… zapach – trwają prace nad utworzeniem biblioteki zapachu w piwnicach mieszczącego się w pocysterskim zespole klasztornym Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych w Owińskach. Będzie to rodzaj wystawy z możliwością wąchania posortowanych zapachów. Można w niej będzie także pracować nad utworzeniem własnego zapachu. Na razie z całej Polski do Owińsk napływają zapachowe próbki. Wśród nich są różne perfumy, olejki, aromaty spożywcze. Jest ich już ponad sześć tysięcy, a z każdym miesiącem ich liczba rośnie.

Radosław Nowicki

Błąd: Nie znaleziono pliku licznika!Szukano w Link do folderu liczników

Artykuł publikowany w ramach projektu „TYFLOSERWIS 2021–2024 INTERNETOWY SERWIS INFORMACYJNO-PORADNICZY", dofinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Dodano: 28-12-2021 13:31:01